Vlaamse jongeren geven aan meer te maken te krijgen met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Een grote bewustwording over grensoverschrijdend gedrag kan daarvoor een mogelijke verklaring zijn. Net als in 2018 heeft ongeveer 1 op de 5 jongeren geslachtsgemeenschap (seks) gehad. Het gebruik van het condoom en de pil als voorbehoedsmiddelen neemt af. Dat blijkt uit het tweede deel van de grote 4-jaarlijkse internationale HBSC studie waaraan ook 20.000 Vlaamse jongeren tussen 11 en 18 jaar deelnamen.
Het aantal jongeren dat seksueel actief is, neemt zoals verwacht toe naarmate de leeftijd stijgt. Het hoogste percentage seksueel actieve jongeren werd gevonden onder de 17- tot 18-jarigen (42,5%) en het laagste percentage onder de 13- tot 14-jarigen (4,0%).
Hoofdonderzoeker dr. Maxim Dierckens: “In 2022 gaf 22,2% van de jongeren aan seks te hebben gehad. Dat is zo goed als hetzelfde resultaat als in de vorige bevraging uit 2018. Wat betreft het gebruik van anticonceptiemiddelen zien we wel verschillen. Zo gebruikten minder jongeren een condoom tijdens het eerste seksueel contact: een daling van 72,4% in 2018 naar 64,3% in 2022. Vragen we naar het laatste seksueel contact, dan blijft het condoomgebruik stabiel. Ook het gebruik van de anticonceptiepil daalde. In 2022 gaf 61,9% van de jongeren aan de anticonceptiepil te gebruiken, terwijl dat in 2018 nog 67,5% bedroeg.”
Boris Cruyssaert, woordvoerder van Sensoa: “De daling van condoomgebruik en de pil kan te wijten zijn aan een stijging van het gebruik van andere anticonceptiemiddelen. In het onderzoek van 2022 is het gebruik van andere anticonceptiemiddelen echter niet gemeten, en we weten dus niet wat meespeelt. Meisjes kunnen alternatieven zoeken omdat ze geen hormonale anticonceptie meer willen nemen of gewoon op zoek zijn naar een anticonceptiemiddel dat beter bij hen past. Relationele en seksuele vorming blijft cruciaal om jongeren bewuste keuzes over condoom- en anticonceptiegebruik te helpen maken. Sensoa lanceerde daarvoor in april nog leerlijnen die leraren helpen om dit bespreekbaar te maken. Sensoa werkt ook aan een bevraging bij 16- tot 80-jarigen om meer inzicht te krijgen in hoe mensen condoomgebruik beleven. Dit zal inzichten opleveren waarmee we onze preventiestrategieën verder kunnen afstellen.”
Meer rapportage van grensoverschrijdend gedrag
Het aandeel jongeren dat in 2022 minstens één of meerdere keren op een ongewenst seksuele manier werd aangeraakt, bedroeg 26,3%. In 2018 was dat aandeel nog 18,9%. Het percentage jongeren dat aangaf verplichte seksuele aanrakingen (één keer of meer) te moeten doen, steeg van 6,9% in 2018 naar 10,9% in 2022. Meisjes rapporteren vaker met deze vormen van grensoverschrijdend gedrag geconfronteerd te worden dan jongens.
Boris Cruyssaert: “We zagen deze cijfers al stijgen in het eerdere onderzoek van 2018. Dit kan te wijten zijn aan een grotere bereidheid om dit te bespreken bij jongeren en volwassenen sinds #MeToo in oktober 2017. In het rapport van 2018 waren de percentages jongeren die niet wensten te antwoorden ook ietsjes hoger dan in 2022, wat mee kan wijzen op een verhoogde bespreekbaarheid tegenover vroeger. Of er ook sprake is van een verhoging van het aantal effectieve gevallen van grensoverschrijdend gedrag, is moeilijk te zeggen. Jongeren worden er slachtoffer van, maar stellen zelf ook seksueel grensoverschrijdend gedrag. Daarom is er onze e-learning over het Vlaggensysteem waarmee professionelen op hun eigen tempo leren hoe ze gepast op gezond en/of grensoverschrijdend seksueel gedrag van jongeren kunnen reageren.”
Gender en seksuele voorkeur
In deze bevraging werd ook voor het eerst gepeild naar de genderidentiteit en de seksuele aantrekking van de jongeren. Een klein aandeel 3,0%) van de jongeren werd geïdentificeerd als transgender en genderdivers. De meerderheid van de jongeren (88,2%) was heteroseksueel,7,7% was holebi en 4,2% voelde zich nog tot niemand aangetrokken.